Συστημική Βοτανική

Ανθικός τύπος: 

Σύντομος τρόπος για να περιγράψουμε το άνθος

Κ: Κάλυκας, Σ: Στεφάνη, Α: Ανδρείο, Γ: Γυναικείο

Περιγόνιο (=σέπαλα και πέταλα είναι ίδιου χρώματος / σχήματος)

Oι αριθμοί δηλώνουν τον αριθμό των μερών κάθε τμήματος

Οι παρενθέσεις δηλώνουν ότι τα μέρη του τμήματος είναι ενωμένα εν μέρει ή εξ ολοκλήρου 

Π.χ.: Κ⁵ Σ⁵ Α⁽¹⁰⁾ Γ¹

άνθος με 5 σέπαλα, 5 πέταλα, 10 στήμονες ενωμένους, ένα καρπόφυλλο

Η ωοθήκη μπορεί να είναι επιφυής Γ_{_} μεσοφυής Γ- ή υποφυής Γ^-

Αυτεπικονίαση:

1. Αυτεπικονίαση ονομάζουμε την επικονίαση κατά την οποία οι ώριμοι γυρεόκοκκοι μεταφέρονται από τους ανθήρες στους οποίους παράγονται, είτε στο στίγμα του ίδιου άνθους είτε στο στίγμα άνθους του ίδιου ατόμου.
2. Ευνοείται στα κλειστόγαμα (έχουν κλειστά άνθη).
3. Στη συνέχεια ακολουθεί η αυτογαμία.

Σταυρεπικονίαση:

1. Με τον όρο αυτό ονομάζουμε την μεταφορά της γύρης σε στίγμα ανθέων άλλων ατόμων
2. Δηλαδή είναι η επικονίαση δύο διαφορετικών φυτών
3. Στα περισσότερα είδη στην φύση γίνεται σταυρεπικονίαση
4. Ευνοείται έτσι η διασταύρωση γονιδίων και η εξέλιξη των ειδών

Ακτινόμορφα:

Ακτινόμορφο άνθος: Άνθος με πολλούς άξονες συμμετρίας

Ζυγόμορφα:

Ζυγόμορφο άνθος: Άνθος με έναν άξονα συμμετρίας

Ουσιώδη μέρη:

Είναι τα μέρη εκείνα του άνθους που είναι απαραίτητα για τον εγγενή πολλαπλασιασμό, δηλαδή το ανδρείο και το γυναικείο (ο στύμωνας και ο ύπερος).

Επουσιώδη μέρη:

Είναι τα μέρη εκείνα του άνθους που προφυλάσσουν τα ουσιώδη μέρη, δηλαδή το περιγόνιο (είναι το περιάνθιο που αντί για σέπαλα και πέταλα έχει τέπαλα) ή το περιάνθιο (ο κάλυκας (τα σέπαλα) και η στεφάνη (τα πέταλα)).

Μόνοικα:

•       Ένα ΦΥΤΟ το οποίο έχει και αρσενικά και θηλυκά άνθη στο ίδιο άτομο ονομάζεται μόνοικο.

•       Σε ένα τέτοιο φυτό μπορεί βέβαια τα άνθη του να είναι μονογενή ή ερμαφρόδιτα (διγενή).

•       Δηλαδή να έχει άνθη που να έχουν και ανδρείο και γυναικείο ή άνθη που να έχουν μόνο το ένα από τα δύο γένη.

Δίοικα:

•       Ένα ΦΥΤΟ το οποίο έχει σε διαφορετικά άτομα τα μονογενή θηλυκά και αρσενικά άνθη του ονομάζεται δίοικο  π.χ  Φυστικία, Ακτινίδιο.

•       Σε ένα τέτοιο είδος απαραίτητη η ύπαρξη και των δύο φύλλων για να έχουμε παραγωγή καρπών, αλλά υπάρχουν περιπτώσεις όπου θέλουμε να έχουμε φυτά που δεν κάνουν καρπούς οπότε χρησιμοποιούμε μόνο αρσενικά φυτά.

Μικρόκωνοι - Μακρόκονοι:

Μικροκώνοι

Είναι τα αρσενικά άνθη των κωνοφόρων τα οποία την άνοιξη σχηματίζουν  αραιές κωνοειδής ταξιανθίες οι οποίο βρίσκονται χαμηλά και περιφερειακά των δένδρων.

Μακροκώνοι

Είναι τα θηλυκά άνθη των κωνοφόρων τα οποία την άνοιξη σχηματίζουν κωνοειδής ταξιανθίες, οι οποίες αντίθετα με τους μικροκώνους βρίσκονται στις κορυφές των υψηλότερων κλαδιών των δένδρων.

Poaceae:

•       Στην οικογένεια αυτή περιλαμβάνονται είδη αγροστώδη ετήσια ή πολυετή, ο βλαστός τους είναι κυρίως κοίλος στο εσωτερικό του και σπάνια συμπαγής.

•       Τα φύλλα τους είναι γραμοειδή, βρίσκονται σε δύο σειρές και έχουν γλωσσίδιο (βρίσκεται στο σημείο που ενώνει το έλασμα με τον κολεό) και ωτίδια.

•       Πολύ σημαντική οικογένεια για την επιβίωσή μας.

•       Στα Poaceae έχουμε στάχυ ο οποίος αποτελείται από σταχύδια που βρίσκονται πάνω σε έναν  αρθρωτό άξονα

•        το κάθε σταχύδιο έχει 3-6 μικρά άνθη τα οποία δεν έχουν περιάνθιο και ονομάζονται ανθιδια, περιβάλλεται επίσης από λέπυρα (ονομάζονται αυτά εξωτερικά).

•        τα ανθίδια περιβάλλονται από τα δύο λέπυρα που ονομάζονται λεπίδα και χιτώνας (ονομάζονται αυτά εσωτερικά).

•        ο καρπός των ειδών της οικογένειας είναι καρύοψη το δε έμβρυο βρίσκεται πλευρικά του καρπού.

•       Triticum aestivum, κν Σιτάρι

•       Hordeum vulgare, κν. Κριθάρι

•       Arundo donax, κν. Καλάμι

•       Oryza sativa, κν. Ρύζι

•       Cynodon dactylon, κν. Αγριάδα

•       Sorghum halepense, κν. Βέλιουρας

•       Digitaria sanguinalis, κν. Αιματόχορτο

•       Festuca arundinaceae,κν. Φεστούκα

•       Lolium perenne, κν. Ήρα

Rosaceae:

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ XΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

•       Περιλαμβάνει ξυλώδη φυτά, αναρριχώμενους θάμνους και μονοετή ή πολυετή ποώδη φυτά.

•       Φύλλα απλά ή σύνθετα εναλλασσόμενα, σπάνια αντίθετα.

•       Άνθη ακτινόμορφα, διγενή με 5 μελές περιάνθιο.

•       Στήμονες διπλάσιοι ή τετραπλάσιοι ή πολλαπλάσιοι από τα πέταλα, τοποθετημένοι σε 2 ή περισσότερα σπονδυλώματα.

•       Ωοθήκη μονόχωρη, καρπόφυλλα

•       Καρποί γνήσιοι ή ψευδείς

•       Η οικογένεια Rosaceae περιλαμβάνει περίπου 100-120 γένη και 3000-4000 φυτικά είδη που εξαπλώνονται κυρίως στο Βόρειο ημισφαίριο.

•       Ανάλογα με τα μορφολογικά γνωρίσματα κυρίως του άνθους και του καρπού υποδιαρείται σε 4 υποοικογένειες: Spiraeoideae, Rosoideae (Τριαντάφυλλο, φράουλα) Maloideae (μήλα, αχλάδια, μούσμουλα, κυδώνι, κράτεγος) και Prunoideae (το δαμάσκηνο, το κεράσι, το βερίκοκο, το ροδάκινο και το αμύγδαλο).

Lamiaceae: (Ενδεικτικός ανθικός τύπος : ¯Κ(5) [Σ(5)[(4)] Α4,2+2] Γ(2))

·       Περιλαμβάνει ποώδη ή ημι-θαμνώδη φυτά, σπάνια δέντρα.

·       Βλαστός με χαρακτηριστική τετράγωνη διατομή.

·       Φύλλα συνήθως απλά, αντίθετα και σταυροειδώς

·       διατεταγμένα, χωρίς παράφυλλα.

·       Τα φυτά καλύπτονται από αδένες ή αδενώδεις τρίχες και έχουν έντονα αρωματική οσμή που οφείλεται στην ύπαρξη αιθερίων ελαίων.

·       Άνθη ισχυρά ζυγόμορφα, με δίχειλη στεφάνη, σε ταξιανθίες μονοχάσια, διχάσια, κατά σπονδύλους ή σε ακραίους βότρεις.

·       Ωοθήκη επιφυής, με 2 καρπόφυλλα, φαινομενικά τετράχωρη.

·       Τα τέσσερα τμήματα της ωοθήκης διογκώνονται και μετατρέπονται σε σχιζοκάρπιο, που διασπάται σε τέσσερα καρπίδια (μονόσπερμα κάρυα).

·       Γεωγραφική εξάπλωση: Κοσμοπολιτική.

·       Είδη: c. 3500, Γένη: c. 210 (Ajuga - Αγιούγκα (Λιβανόχορτο), Ballota - Βαλλωτή (Φυτιλάκι), Lavandula - (Λεβάντα), Marrubium - Μαρούβιο (Σκυλόχορτο), Micromeria - Μικρομέρια (Θρούμπι), Nepeta - Νεπέτα (Μαγιοβότανο), Origanum vulgare - Ρίγανη, Phlomis - Φλόμις (Ασφάκα), Rosmarinus - (Δενδρολίβανος), Salvia - Σάλβια (Φασκόμηλο)).

Oleaceae:

Γενικός ανθικός τύπος: *Κ(4)[Σ(4)Α2]Γ(2) 

•       Σε αυτήν ανήκουν φυτά της εύκρατης ζώνης, δένδρα και θάμνοι

•       Φύλλα απλά και αντίθετη ταξιφυλλία

•       Μικρά άνθη

•      Οι καρποί είναι ποικίλοι: μπορεί να είναι ξηροί ή σαρκώδεις, διαρρηκτοί ή αδιάρρηκτοι, με 1 έως 4 σπέρματα, α) σαρκώδης ράγα (πχ Λιγκούστρο), β) δρύπη (πχ Ελιά), γ) κάψα (πχ Πασχαλιά), δ) κάρυο, ή πτερυγιοφόρο κάρυο (δηλ. σαμάριο ή σαμάρα) (πχ Φράξινος).

•       Κυριότερα γένη: Olea (Ελιά), Jasminum (Γιασεμί), Syringa (Πασχαλιά).

Ανοιξιάτικα Φυτά:

Ετήσια Ανοιξιάτικα

Α) Convolvulus arvensis (Περικοκλάδα μικρή ή χωνάκι) Πολλαπλασιασμός με σπόρο και τμήματα ριζών, Ανάπτυξη την άνοιξη και άνθηση Ιούνιο – Αύγουστο. Αναρρίχηση αντίθετα με την φορά των δεικτών του ρολογιού, 500 σπόροι ανά φυτό.

Β) Avena sterilis, (Βρώμη του Λουδοβίκου). Ένα φυτό 400-600 σπόρους που ωριμάζουν νωρίτερα από τα χειμερινά σιτηρά, Διατηρούν φυτρωτική ικανότητα για 7 έτη, Νεαρά φυτάρια ξεχωρίζουν από χειμερινά σιτηρά από α) απουσία ωτιδίων, β) Παρουσία ευδιάκριτου λευκοκίτρινου και σχισμένου γλωσσιδίου, γ) Αντίθετη προς τη φορά των δεικτών του ρολογιού στροφή των ελασμάτων των φύλλων. Το πιο διαδεδομένο των χειμερινών σιτηρών στη Ελλάδα.

Γ) Βρόμος Bromus sterilis

Δ) Χαμομήλι Matricaria chamomilla

Ε) Καπνόχορτο Fumaria officinalis

ΣΤ) Ήρα Lolium sp

Ζ) Αλεπονούρα  Alopecurus myosuroides   

Η) Κολλητσίδα Galium aprinae

Θ) Παπαρούνα Papaver rhoeas

Καλοκαιρινά Φυτά:

Θερινά

1. Αντράκλα Portulaca oleracea
2. Αγριομελιτζάνα Solanum elaeagnifolium
3. Τριβόλι Tribulus terrestris
4. Αιματόχορτο Digitaria sanguinalis
5. Αγριοτοματιά ή Στίφνος Solanum nigrum Το φυτό αυτό φιλοξενεί μεγάλους πληθυσμούς του αρπακτικού Macrolophus pygmaeus που είναι το κλειδί στην καταπολέμηση του Tuta absoluta.
6. Τάτουλας Datura stramonium
7. Βλήτο Amaranthus blitoides, A. Albus, Α. retroflexus
8. Λουβουδιά Chenopodium album
9. Πολυκόμπι Polygonum aviculare

Καταπολέμιση ζιζανίων του Βέλιουρα:

ΒΗΛΙΟΥΡΑΣ Sorgum halepense

1. Πολυετές ζιζάνιο Poaceae
2. Αυτοφυές της Μεσογείου
3. C4 φυτό
4. Πολλαπλασιασμός εγγενώς και αγενώς με πολύ μεγάλο δυναμικό.
5. Μεγάλη προσαρμοστικότητα σε διάφορα περιβάλλοντα. 
6. Μεγάλη παραγωγή σπόρου (100 κιλά ανά στρέμμα) με φυτρωτική ικανότητα 60-75% μετά και από 5 έτη.
7. Επίσης πολύ σημαντική παραγωγή ριζωμάτων μήκους 40 – 90 εκ ανά καλλιεργητική περίοδο.
8. Τα ριζώματα σε βάθος μεγαλύτερο των 20 εκ είναι δυσκολοεξώντοτα σε ζιζανιοκτόνα και ακραίες συνθήκες θερμοκρασιών.
9. Ευαισθησία: Ανταγωνισμός με ψυχανθή Μηδική, τριφύλλια, καλοκαιρινό φρεζάρισμα χωρίς πότισμα, η φθινοπωρινό σε βάθος.